استدلال های مخالفان اصلاحات امیرکبیر از منظر انتخاب عقلانی

Authors

محمدرضا جوادی یگانه

ریحانه جوادی

abstract

در مقالۀ پیش رو، برای بررسی استدلال های مخالفان اصلاحات در بازة زمانی 1267-1264 ق یعنی اصلاحات میرزا تقی‎خان امیرکبیر، با بهره‎گیری از رویکرد انتخاب عقلانی به مثابۀ یکی از نظریه های عمومی جامعه‎شناسی تاریخی، به روایت علّی استدلال‎های مخالفان در قالب چهار گروهِ روحانیان، درباریان، دیوانیان و زنان حرم‎سرا پرداخته ایم. نظریۀ انتخاب عقلانی، که در آن فرد (در این جا مخالفان اصلاحات) عامل علّی و عقلانیتِ ابزاریِ به‎کار‎ گرفته‎شده توسط آنان (که در این جا مخالفت آنان با اقداماتِ اصلاحی را در پی دارد) سازوکار علّی است، امکان ارزیابیِ رویۀ «عقلانیِ» انتخاب این مخالفان برای مخالفتشان با اقداماتِ اصلاحی را فراهم می‎آورد. پس از بررسی استدلال‎های هر یک از این چهار گروه مخالفِ اصلاحات (با حذف روحانیان بر اساس روش تطبیقی جان استوارت میل)، استدلال‎های مشترک که با تکیه بر روش های «توافق» و «تغییرات متقارن» میل، در میانِ گروه های استدلال کننده به‎دست می آیند، عبارت‎اند از: «بی‎توجهی به جایگاه طبقاتی مخالف»، «رعایت‎نکردن حقوق مردم» و «کوتاه شدن دست وارثان قدرت از قدرت». این استدلال‎ها نشان می دهد مخالفان امیرکبیر در بیان مخالفت با اصلاحاتِ او، نه بر منافع کلان که بر منافع فردی یا طبقاتی بیش تر تأکید داشته اند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

استدلال‌های مخالفان اصلاحات امیرکبیر از منظر انتخاب عقلانی

در مقالۀ پیش رو، برای بررسی استدلال‌های مخالفان اصلاحات در بازة‌ زمانی 1267-1264 ق یعنی اصلاحات میرزا تقی‎خان امیرکبیر، با بهره‎گیری از رویکردِ انتخاب عقلانی به‌مثابۀ یکی از نظریه‌های عمومی جامعه‎شناسی تاریخی، به روایت علّی استدلال‎های مخالفان در قالبِ چهار گروهِ روحانیان، درباریان، دیوانیان و زنان حرم‎سرا پرداخته‌ایم. نظریۀ انتخاب عقلانی، که در آن فرد (در این‌جا مخالفان اصلاحات) عامل علّی و عقلانیتِ...

full text

درآمدی بر جامعه ‏شناسی تاریخی اصلاحات: استدلال‏ های مخالفان اصلاحات در اصلاحات ناصرالدین‏ شاه (1278-1275) از دیدگاه انتخاب عقلانی

مقاله پیش‌رو به بررسی یکی از دوره‌های اصلاحی عصر ناصری، یعنی بازه زمانی 1278-1275 می‌پردازد، بازه‌ای که معمولا از آن غفلت می‌شود. در این مقاله، با رویکردِ انتخاب عقلانی، به روایت  علی استدلالاتِ مخالفان در قالبِ سه گروهِ روحانیان، درباریان، و دیوانیان پرداخته شده است و پس از بررسی استدلالات هریک از این سه دسته، (بر اساس روش تطبیقی جان استوارت میل) که عمدتا بر آموزه­های فراموش‌خانه متمرکز است، استدل...

full text

درآمدی بر جامعه ‏شناسی تاریخی اصلاحات: استدلال‏های مخالفان اصلاحات در اصلاحات ناصرالدین‏شاه (1278-1275) از دیدگاه انتخاب عقلانی

مقاله پیش رو به بررسی یکی از دوره های اصلاحی عصر ناصری، یعنی بازه زمانی 1278-1275 می پردازد، بازه ای که معمولا از آن غفلت می شود. در این مقاله، با رویکرد انتخاب عقلانی، به روایت  علی استدلالاتِ مخالفان در قالب سه گروهِ روحانیان، درباریان، و دیوانیان پرداخته شده است و پس از بررسی استدلالات هریک از این سه دسته، (بر اساس روش تطبیقی جان استوارت میل) که عمدتا بر آموزه­های فراموش خانه متمرکز است، استدل...

full text

نقد انتخاب عقلانی از منظر رویکردهای رقیب: اقتصاد رفتاری، آزمایشگاهی و علوم مغزی

بدون تردید انسان اقتصادی که ویژگی بنیادین آن عقلانیت است، نقطه آغاز تحلیل‌های اقتصادی است. مفهوم عقلانیت، موضوع مورد بحث دهه‌های اخیر علوم اجتماعی، به‌ویژه علم اقتصاد، بوده است. اقتصاددانان متعارف اغلب فرض عقلانیت را به این معنا به کار می‌گیرند که عاملان اقتصادی از تمام پیامدهای احتمالی آگاهی دارند و قادر به انتخاب‌هایی منطقی و سازگار هستند که مطلوبیت آنها را حداکثر می‌کند. با این ‌حال، منتقدان...

full text

تحلیل گفتمانی اصلاحات امیرکبیر در متون منتخب روزنامه وقایع اتفاقیه

شرایطی که امیر در قدرت قرار گرفت ویژگی‌های خاصی داشت که ناشی از شکست ایران در دو جنگ با روس‌ها بود. او که پایه‌گذار اندیشه پبشرفت در ایران به‌شمار می...

full text

شهود عقلانی از منظر افلاطون و فلوطین

افلاطون و فلوطین، به‌عنوان دو تن از تأثیرگذارترین فیلسوفان دورۀ کلاسیک، توجه ویژه‌ای به شهود داشته‌اند. تفاوت‌هایی که این دو در مباحث فلسفی مختلف دارند، موجب می‌شود که نگاه واحدشان به شهود را مورد تردید قرار دهیم. مسئلۀ جدی جستار حاضر این است که شهود در نظر هر یک از این دو فیلسوف به چه معناست، با چه روشی حاصل می‌شود، چه ویژگی‌هایی دارد و به کدام امور تعلق می‌گیرد؟ پاسخ این پرسش، که در پایان روش...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
جستارهای تاریخی

Publisher: پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی

ISSN 2251-7766

volume 4

issue 1 2013

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023